Državne institucije i preduzeća u Crnoj Gori su u 2015. godini opredijelili oko 1,72 miliona EUR za oglašavanje u medijima, pokazali su nalazi istaživanja Centra za građansko obrazovanje (CGO). Ta nevladina organizacije predstavila je godišnje istraživanje o finansiranju medija iz javnih fondova ”Jednake šanse za sve medije” za 2015. godinu.
“Ukupan iznos sredstava koje je 72.3 odsto organa javnog sektora utrošilo u 2015. godini za različite ugovorne i druge odnose prema, informativnim agencijama i servisima, marketinškim agencijama i produkcijskim kućama, agencije za istraživanje javnog mnjenja je 1.718.496 EUR”, saopštila je koordinatorka programa u CGO-u, Ana Nenezić.
Ona je pojasnila da su, od tog iznosa, najviše pripalo agenciji Fleka sa 247,900.00 EUR, dnevnom list Pobjeda sa 223,264.40 EUR, RTCG-u 166,592.70 EUR (pri čemu je RTCG kroz redovna budžetska izdvajanja dobila i 12.600.000 EUR).
Zatim, dodala je Nenezić, slijede Montenegro Event Agency sa 89,999.00 EUR i Arhimed sa 68,328.50 EUR).”
Govoreći o strukturi raspodjele, Nenezić je saopštila da među štampanim medijima, od ukupnih sredstava, 78 odsto uplaćeno Pobjedi, a preostalih 22 odsto raspodijeljen je Dnevnim novinama, Danu, Vijestima i Monitoru.
“Od televizija (TV), 53 odsto je uplaćeno RTCG-u, dok su TV Vijesti dobile 19 odsto novca iz javnih fondova, po sedam odsto TV Sun i Nikšić, šest Prva TV, pet Atlas TV i tri odsto Pink M”, rekla je Nenezić.
Ona je kazala da je, kada su u pitanju radio stanice, Antena M dobila 33, radio Skala 22 odsto ukupnih sredstava, a 13 odsto Radio Mojkovac.
“A ostale daleko manje procente dijele radio stanice Dux, Jadran, Adriatic, Herceg Novi i Bar”, dodala je Nenezić.
Ona je saopštila da je, kada je riječ o portalima, Portal Analitika prihodovao 73 odsto svih sredstava koje su organi javnog sektora uložili u portale, 16 odsto portal Aktuelno.me, a 11 odsto je raspodijeljeno na portale Kolektiv.me, Volim Podgoricu i UL info.
“Portali Vijesti i CdM, iako važe za veoma popularne, nijesu prepoznati kao važni u organima javnog sektora da bi u njih ulagali sredstva”, rekla je Nenezić.
Prema njenim riječima, sada se već može govoriti i o jasnim tendencijama finansiranja u određene medije.
Nenezić je, predstavljajući uporedne nalaze za prethodne tri godine, rekla da su ukupni javni prihodi RTCG-a u 2015. godini iz budžeta 12.850.000 EUR.
Od toga se, objasnila je ona, na prihode iz opšteg dijela budžeta Crne Gore odnosi 12.600.000 EUR, namjenske prihode iz Ministarstva kulture 150.000 EUR i na budžetske prihode za digitalizaciju javnog servisa 100.000 EUR.
Nenezić je ukazala i da je ukupan iznos novca planiranog za finansiranje lokalnih javnih emitera od 14 lokalnih samouprava, po odlukama o budžetu za 2015. godinu, bio 3.144,760 EUR.
Prema njenim riječima, to predstavlja značajno godišnje povećanje, imajući u vidu da je planirani iznos u 2014. godini bio 2.599,000 EUR.
Asistentkinja na programima u CGO-u, Mina Kalezić, saopštila je da je istraživanje sprovedeno od maja do decembra 2016. godine, na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama.
“Obuhvaćena su 353 organa javnog sektora, od kojih je 255 odgovorilo odnosno 72.3 odsto, dok 98 odnosno 27,7 odsto nije dostavilo tražene podatke”, pojasnila je ona.
Kalezić je dodala da je CGO podnio 42 žalbe Agenciji za slobodan pristup informacijama, i da su sve te žalbe blagovremeno i pozitivno riješene u korist CGO-a.
Kako je rekla, organi javnog sektora koji nijesu dostavili tražene podatke, direktno kršeći odredbe Zakona o slobodnom pristupu informacijama, odlučuju se uglavnom na princip ćutanja administracije.
“Na toj “crnoj listi” netransparentnih organa, koji biraju da svjesno krše zakonske norme, su Glavni grad Podgorica, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, Opština Herceg Novi, Montenegro airlines, Plantaže 13 jul, i brojni drugi javni organi i institucije, čiji su budžeti manjeg obima i koji nijesu primjećeni od istraživačkog tima kao značajni ulagači u crnogorskim medijima”, navela je Kalezić.
“Glavni grad Podgorica drži poziciju lidera u netransparentnosti, jer godinama uporno odbija da dostavi dokumentaciju o ulaganjima u medije i vezane subjekte”, naglasila je Kalezić.
Izvršna direktorka CGO Daliborka Uljarević podsjetila je da je ovo peti nacionalni godišnji izvještaj CGO-a o finansiranju medija iz javnih fondova.
Njihovi nalazi, kako je smatra, teško dopiru do donosilaca odluka koji i dalje odlučuju netransparentno i diskreciono o ulaganjima u medije iz javnih fondova.
“Potrebne zakonske intervencije nijesu napravljene. Postojeći zakonski okvir ne prepoznaje potencijalnu vezu između finansiranja medija iz javnih fondova po različitim osnovama i uticaja tog novca na slobodu medija i ekonomsku (ne)stabilnost medija, niti posmatra odluke o oglašavanju kao mogući vid diskriminacije medija i pokušaja uticaja na uređivačku politiku”, konstatovala je Uljarević.
Prema njenim riječima, možda će donosioci odluka ove godine bolje čuti njihove preporuke s obzirom na to da je Evropska komisija u svom Izvještaju za 2016. godinu ovo pitanje pozicionirala kao jedan od četiri prioriteta u okviru slobode izražavanja
Ona je dodala da institucije u Crnoj Gori i dalje ne iznose podatke o ukupnom iznosu državnog novca koje godišnje izdvajaju za oglašavanje, reklamiranje ili finansiranje medija po drugim osnovima, niti bilo koja institucija kontroliše način na koji se raspodjeljuju i troše ova budžetska sredstva.
Uljarević je poručila da zaključivanje ugovora o finansijskoj pomoći i sponzorstvima medijima, na bazi odluke rukovodioca institucije, predstavlja praksu koja mora biti pravno uređena i ograničena.
“Na ovaj način direktno se podržavaju jedni, a diskriminišu drugi mediji, a što izaziva i devijacije na medijskom tržištu i ometa poslovanje jednih ili unapriji poslovanje drugih medija”, ocijenila je ona.
Uljarević je navela da država vrši neprimjeren uticaj na medijsko tržište, kroz netransparentna i selektivna finansijska izdvajanja javnih sredstava, putem oglašavanja i reklamiranja.
“Tome doprinosi i postojeća ekonomska kriza i smanjenje marketinških ulaganja preduzeća, uz istovremeno povećanje učešća države, što otvara dodatan prostor za oblikovanje medijske scene, u odnosu na interese vladajuće političke strukture, a kroz zloupotrebu državnih resursa”, rekla je ona.