U Crnoj Gori posljednjih nekoliko godina više ljudi umire nego što se rađa, te je stopa prirodnog priraštaja u padu, kazali su Pobjedi iz Instituta za javno zdravlje.
Nakon podataka koji su pokazali da je u 15 crnogorskih opština više umrlih nego rođenih, iz Instituta su kazali da je pozitivan prirodni priraštaj zabilježen u Podgorici, Budvi, Rožajama, Baru i Kotoru, dok je opština Plav sa prirodnim priraštajem koji iznosi 0.
Sve ostale opštine imaju negativan prirodni priraštaj, saopšteno je iz Instituta.
Izvršna direktorica Udruženja Roditelji Kristina Mihailović kazala je da država ne radi ništa po ovom pitanju te da pod hitno treba osmisliti modele kako Crna Gora ne bi ušla u „crvenu zonu“ kada je u pitanju prirodni priraštaj.
Negativan prirodni priraštaj u velikom broju opština je ogroman demografski, odnosno društveni problem koji će uticati i na društvenu i ekonomsku sliku Crne Gore.
“Evidentno je da se bilježi negativan prirodni priraštaj u većini opština u Crnoj Gori, što predstavlja značajan društveni problem, jer ograničava razvojne potencijale. Stoga je u opštinama sa negativnim prirodnim priraštajem evidentno staranje populacije čime se smanjuje reproduktivni potencijal, uz izražene migracije mlađeg dijela stanovništva”, kazali su iz Instituta.
U Institutu su decidni da se ovaj problem rješava dobrom reproduktivnom politikom i stimulisanjem mladih da rađaju. To treba činiti kroz usklađivanje radnih obaveza i roditeljstva.
Vrlo je važno, u ostvarivanju navedenog cilja, ohrabrivati žene da više rađaju kroz stvaranje mogućnosti za adekvatnu brigu o djeci, smatraju u Institutu.
Povećanje broja predškolskih ustanova sa unaprijeđenim uslovima je jedan od važnih činilaca za povećanje broja djece. Takođe, neophodno je smanjiti negativne faktore zbog kojih mladi ljudi napuštaju mjesta stanovanja i svoju zemlju.
Mihailović je kazala da je Udruženje Roditelji imalo sastanke sa prethodnima i sa sadašnjim premijerom te da su tražili da se analizira situacija i definišu mjere, ali niko nije bio zainteresovan za tako nešto.
“I od naredne vlade ćemo tražiti da se pozabavi time i nadamo se da će konačno neko da shvati da je pravo vrijeme odavno prošlo da bavimo ovim pitanjem”, kazala je ona.
Ukoliko u većini opština nema dovoljnog broja ljekara, vrtića, produženog dnevnog boravka, i slično tome, roditelji se suočavaju sa nizom problema, te se zbog toga teže odlučuju da zasnuju porodicu i da imaju više djece.
“Kada imate ambijent za normalne uslove života i podršku u organizacionom smislu, onda ćete se lakše odlučivati da zasnujete porodicu i da imate i više djece” rekla je Mihailović.
Ona je kategorična da po pitanju negativnog prirodnog priraštaja država ne radi ništa.
“Ne možemo doći do informacije ni ko je nadležan za ta pitanja, jer koga god da smo pitali iz raznih resora uvijek su prebacivali na druge i govorili da je za prirodni priraštaj zadužen neko drugi. Ipak, svi oni su imali običaj da nam saopšte što oni konkretno rade, odnosno koje usluge i servise pružaju, pa se to valjda smatra nekom vrstom podrške. Iz tog i takvog ponašanja je jasno da prirodni priraštaj koji je u padu niko ne uzma za ozbiljno niti smatra nekom važnom temom”, kazala je ona.
Opštine su počele da rade na poboljšanju prirodnog priraštaja jer uvode povoljnosti koje se odnose na pakete pomoći, te daju određene novčane iznose onima koji imaju više djece i slično tome. “Ipak, država je ta koja mora da ima aktivniju ulogu nego do sada”, zaključila je Milailović.
Prema navodima Instituta za javno zdravlje, glavni razlozi pada prirodnog priraštaja se mogu sagledavati upravo kroz unutrašnje i spoljašnje faktore.
“Interni faktori su u vezi sa konstantnim padom stope nataliteta, niske stope fertiliteta, povećanjem učešća starih u populaciji, promjenama tradicionalnih odnosa među polovima, unutrašnjih i spoljašnjih migracija mladih, reproduktivno sposobnih stanovnika, ali i neujednačenih ekonomskih uslova na različitim teritorijama zemlje”, kažu u Institutu.
Spoljašnji faktori koji utiču na smanjenje prirodnog priraštaja su globalizacija, neravnomjerni razvoj zemalja, povećano očekivano trajanje života, povećana upotreba kontraceptivnih sredstava itd.
Iz Instituta za javno zdravlje istakli su da je u regionu i Evropi slična situacija, kada se govori o negativnom prirodnom priraštaju.
“Gotovo sve zemlje Evrope bilježe negativan prirodni priraštaj, te se smatra da ako se trend pada nataliteta nastavi istim tempom, Evropa će imati značajno manje stanovnika. U nekim zemljama će se do 2050. godine smanjiti broj stanovnika za čak gotovo polovinu (Moldavija), trećinu (BiH, Hrvatska), četvrtinu (Bugarska, Srbija)”, kazali su iz Instituta.
Istakli su da Srbija već duži niz godina bilježi tendenciju pada prirodnog priraštaja i razlika između umrlih i živorođenih je veća od 30.000, dok je u Hrvatskoj veća od 15.000, a u BiH, koja se takođe suočava sa problemom negativnog prirodnog priraštaja, veća je od 5.000. U Sloveniji ova razlika se kreće oko 500, a u Makedoniji je slična situacija.
Izvor: Pobjeda