Evropski sud za ljudska prava u Strazburu odbio je žalbu u predmetu “Golubović”, koja se tiče na pravo na naknadu majki sa troje i više djece.
Predstavka je toj sudskoj instituciji podnijeta u aprilu prošle godine.
“Podnositeljka predstavke se žalila na povredu člana 6 (pravo na pravično suđenje), člana 8 (pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života), člana 14 (zabrana diskriminacije) Konvencije i člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju (zaštita imovine). Prilikom ocjene da li je sporna mjera bila u javnom interesu, Evropski sud je uzeo u obzir obrazloženje Ustavnog suda Crne Gore, koji je utvrdio da je predmetna naknada u suprotnosti sa članom 14 Konvencije i članom 1 Protokola br. 12 uz Konvenciju i predstavlja različito postupanje bez razumnog opravdanja, u odnosu na druge žene i muškarce, koji podjednako učestvuju u podizanju i vaspitanju djece”, saopšteno je iz Kancelarije zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava
Stoga, kako dodaju, Evropski sud nije našao razlog da odstupi od stanovišta Ustavnog suda Crne Gore i primijetio je da je predmetna naknada ukinuta, kako bi se „ispravila“ neustavnost gore navedenog različitog postupanja, što samo po sebi upućuje na to da je sporna mjera težila legitimnom cilju u javnom interesu.
“Radi ostvarivanja prava na mjesečnu naknadu po osnovu rođenja troje ili više djece, žene su morale ispunjavati određene uslove za ostvarivanje predmetnog prava. Naime, ukoliko su rodile troje djece, iste su morale imati najmanje 25 (dvadeset pet) godina radnog staža ili se nalaziti na evidenciji nezaposlenih lica Zavoda za zapošljavanje Crne Gore u istom vremenskom periodu ili pak 15 (petnaest) godina ukoliko su rodile više od troje djece”, stoji u saopštenju.
Dodaje se zatim da je pomenuta mjesečna naknada u januaru 2017. smanjena za 25 odsto iz opravdanih razloga predviđenih Budžetom, a potom je i ukinuta, nakon odluke Ustavnog suda Crne Gore od 19. aprila 2017. godine, kojom su relevantne odredbe Zakona o socijalnoj i dečjoj zaštiti iz 2015. godine proglašene neustavnim.
“Podsjećanja radi, dana 29. juna 2017.godine, Skupština Crne Gore je usvojila Zakon o izvršenju odluke Ustavnog suda Crne Gore U- I broj 6/16 od 19. aprila 2017. godine. Zakonom je, inter alia, propisano da korisnice kojima je obustavljena isplata penzije, zbog ostvarivanja prava na predmetnu mjesečnu naknadu, imaju pravo da u prelaznom periodu, koji je bliže definisan zakonom, nastave sa korišćenjem prava na penziju; korisnice kojima je prestalo pravo na privremenu naknadu po osnovu preostale radne sposobnosti, imaju pravo da im se ponovo obezbijedi pravo na privremenu naknadu; korisnice kojima su prestala prava po osnovu nezaposlenosti, imaju pravo da nastave sa korišćenjem prava po osnovu nezaposlenosti”, navode iz Kancelarije.
Podsjećaju i da je Skupština u decembru 2021. usvojila Zakon o obeštećenju bivših korisnica naknada po osnovu rođenja troje ili više djece, te da je on stupio na snagu 1. aprila 2022. godine, kao i da se tim aktom otklanjaju posljedice nastale ukidanjem zakonskog prava na doživotnu naknadu ženama po osnovu rođenja troje ili više djece.
“U tom smislu, pravo na obeštećenje, u skladu sa ovim zakonom, imaju korisnice mjesečne naknade po osnovu rođenja troje ili više djece, kojima je to pravo pripadalo u periodu od 1. januara 2016. do 30. juna 2017. godine, u skladu sa članom 4 (čl. 54a i 54b) Zakona o dopunama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti, ukoliko im je ovo pravo ukinuto. Pravo na naknadu ne pripada ženama koje bi bile naknadno kvalifikovane za ostvarivanje prava na isto”, ističu oni.
Evropski sud je, kako dodaju, u konkretnom predmetu utvrdio da je ukidanje mjesečne naknade predstavljalo miješanje u imovinska prava podnositeljke predstavke, koja su zajemčena članom 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju. Za Evropski sud je nesporno da je za miješanje postojao pravni osnov, konkretno Zakon o izvršenju odluke Ustavnog suda Crne Gore od 19. aprila 2017. godine.
“Prilikom ocjene da li je sporna mjera bila u javnom interesu, Evropski sud je uzeo u obzir obrazloženje Ustavnog suda Crne Gore, koji je utvrdio da je predmetna naknada u suprotnosti sa članom 14 Konvencije i članom 1 Protokola br. 12 uz Konvenciju i predstavlja različito postupanje bez razumnog opravdanja, u odnosu na druge žene i muškarce, koji podjednako učestvuju u podizanju i vaspitanju djece”, naglasili su.
Evropski sud za ljudska prava nije našao razlog da odstupi od stanovišta Ustavnog suda Crne Gore i primijetio je da je predmetna naknada ukinuta, kako bi se „ispravila“ neustavnost gore navedenog različitog postupanja, “što samo po sebi upućuje na to da je sporna mjera težila legitimnom cilju u javnom interesu”.
“Ovo razmatranje se mora uzeti u obzir pri ocjeni proporcionalnosti u smislu člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju, naročito za vremenski period nakon donošenja odluke Ustavnog suda Crne Gore do donošenja Zakona o obeštećenju bivših korisnica naknada po osnovu rođenja troje ili više djece. S tim u vezi, Evropski sud je posebno istakao činjenicu da je Zakonom o izvršenju odluke Ustavnog suda Crne Gore za žene na koje se primjenjuje navedeni zakon, predviđen prelazni period i šema koja im je omogućila da se prilagode novonastalim okolnostima”, istakli su iz Kancelarije.
Dalje navode da podnositeljka predstavka u konkretnom predmetu nije mogla opravdano očekivati da će naknada koju je primala godinu i pet mjeseci, uprkos tome što je proglašena diskriminišućom prema drugim ženama i muškarcima koji su podjednako angažovani u podizanju i vaspitanju djece, biti neopoziva u bilo kojim okolnostima.
“Imajući u vidu naprijed navedeno i široko polje procjene države u uređivanju oblasti socijalne zaštite i legitimni cilj ispravljanja diskriminišućeg postupanja, Evropski sud je smatrao da podnositeljka predstavke nije snosila individualni i prekomjerni teret”, poručili su u saopštenju.
Zbog svega toga, Evropski sud za ljudska prava je odlučio da je pritužba očigledno neosnovana u smislu člana 35 stav 3 i istu odbacio u skladu sa članom 35 stav 4 Konvencije.
“S obzirom na to da je podnositeljka predstavke iznijela i druge pritužbe u vezi povrede Konvencije, Evropski sud je smatrao da, u svijetlu cjelokupnog materijala koji mu je bio na raspolaganju, iste nijesu ispunile uslove prihvatljivosti, koji su predviđeni članovima 34 i 35 Konvencije i nijesu predstavljale bilo kakvu povredu prava i sloboda zajemčenih Konvencijom ili Protokolima uz nju. Konačno, Evropski sud je odlučio da ovaj dio predstavke mora biti odbačen u skladu sa članom 35 stav 4 Konvencije”, zaključeno je u saopštenju.